Σέριφος 1916. Μια απεργία - μια εξέγερση - δύο βδομάδες αυτονομίας.

«(...) εις το βασίλειον Σερίφου, αι ώραι εργασίας είναι κανονισμέναι από της Ανατολής μέχρι της δύσεως ηλίου, με διακοπή μιας ώρας κατά τους χειμερινούς μήνας, και 2 έως 2,5 κατά τους θερινούς, ήτοι 9 - 12. Ασφάλεια καμία δεν υπάρχει μεταξύ των εργατών μεταλλωρύχων διότι η εταιρεία με τον σκοπόν να καρπωθεί κέρδη εύκολα από δύο μηνών διέταξε κι κρημνίζονται οι στύλοι μεταλλεύματος οίτινες μένουν προς στήριξη των στοών κατά τους κανόνες της μηχανικής.

(...) Υποχρεούμεθα να καταβάλλωμεν 2% επί των ημερομισθίων μας διά το ταμείον αλληλοβοήθειάς μας, αλλά κανείς εργάτης δεν ηξεύρει τι ποσόν συνάζεται πού κατατίθεται και ποίος το διαχειρίζεται. Μόνον ιατρική περίθαλψις και τα στοιχειώδη φάρμακα τους παρέχονται και όχι πάντοτε».

Μετά από 30 χρόνια εντατικής εκμετάλλευσης των σιδηρομεταλλευμάτων του νησιού και των χιλιάδων εργατών που έβρισκαν εκεί δουλειά, τον Ιούλιο του 1916 συγκροτήθηκε σωματείο "με άμεσο στόχο και αίτημα τον περιορισμό των αυθαιρεσιών του Γρόμαν, την καθιέρωση του 8ωρου, την αύξηση των ημερομισθίων και τη λήψη μέτρων προστασίας για τους εργάτες." Οι άθλιες συνθήκες εργασίας (μόνο τη διετία '14-'16 εξήντα εργάτες βρήκαν το θάνατο στις στοές) ήταν η βάση για την επερχόμενη σύγκρουση με την εταιρία και τη χωροφυλακή.

Στις 7 Αυγούστου οι εργάτες αρνούνται να φορτώσουν το πλοίο "Μαννούσι". Θα περάσουν 15 μέρες μέχρι να εισακουστούν οι φωνές της εταιρίας και των τοπικών αρχών και να εμφανιστεί στο νησί ένα απόσπασμα χωροφυλάκων για να συνετίσει τους ανυπάκουους μεταλλωρύχους. Θα παγιδεύσουν τους εκπρόσωπους του σωματείου και θα δώσουν την υπεροπτική διορία των 5 λεπτών στους συγκεντρωμένους εργάτες να διαλυθούν. Όταν η διορία λήξει ένας πυροβολισμός θα ρίξει τον πρώτο απεργό νεκρό και μέχρι να λήξει η σύγκρουση άλλοι 3 (κατ'άλλους 5) απεργοί θα χάσουν τη ζωή τους Από το άλλο στρατόπεδο 3 χωροφύλακες θα βρουν αρκετά σκληρό θάνατο από λιθοβολισμό και ρίψη στα νερά του Αιγαίου. 

Η απεργία είχε νικήσει και οι απεργοί είχαν ενωθεί με όλο τον πληθυσμό του νησιού υπερασπιζόμενοι το εργατικό τους δίκαιο αλλά και αυτά που είχαν αρχίσει να χτίζουν: χωρίς την εξουσία της εταιρίας και των λακέδων της, οι εργάτες πήραν στα χέρια τους την καθημερινή τους ζωή, μέσω ενός άμεσα ανακλητού εργατικού συμβουλίου που συντόνιζε όλες τις ασχολίες. Οι ελάχιστες πληροφορίες που υπάρχουν μιλάνε για συνελεύσεις όπου όλοι μαζί αποφάσιζαν τα ζητήματα που τίθονταν. Πάντως το εξεγερμένο νησί έλεγχε πλήρως κάθε λειτουργία της κοινωνικής ζωής μέχρι την τελική καταστολή κάπου το Σεπτέμβρη όταν το πολεμικό πλοίο "Αυλίς" αποβιβάζει στη Σέριφο 250 στρατιώτες και δικαστικούς από τη Σύρο.

Εκτός από το 8ωρο (ψηφισμένο από το 1911) οι εξεγερμένοι της Σερίφου κέρδισαν πολλά περισσότερα. Την αξιοπρέπειά του να αγωνίζεσαι και να διεκδικείς το δίκαιο -και μάλιστα αυτόνομα χωρίς κομματική καθοδήγηση- την εμπειρία να παίρνεις τη ζωή στα χέρια σου και να καθορίζεις τις εξελίξεις στο βαθμό που μπορείς. Την εργατική ταξική συνείδηση και την αξία της ενότητας που ατσαλώνει κάθε αγώνα και διεκδίκηση απέναντι σε μια πανίσχυρη συμμαχία, το κράτος και το κεφάλαιο.

Για τους αγώνες που έρχονται, 
για τους νεκρούς που αγωνίστηκαν.

«Η αλληλεγγύη με τους οργανωμένους εργάτας όλης της Ελλάδος και όλου του κόσμου, διά την άμυνα υπέρ των εργατικών δικαίων και την καταπολέμηση της εκμεταλλεύσεως από το κεφάλαιον, με τελικόν σκοπόν να δημοσιοποιηθούν τα μέσα παραγωγής να γίνουν τα εκ της εργασίας αγαθά αποκλειστική απόλαυσις των παραγωγών των και να παύσει η εκμετάλλευσις του ανθρώπου από τον όμοιόν του».

(χαρακτηριστικό σημείο της 2^ης παραγράφου του καταστατικού του σωματείου)

Δ. , Σ.

οι πληροφορίες από το νετ και από βιβλία

*χαρακτηριστικό απόσπασμα